Önemli bir buğday üreticisi olan Ukrayna, dünyanın en büyük 5’inci buğday ihracatçısı konumunda bulunuyor. Rusya ve Ukrayna ise küresel buğday üretiminin yüzde 14’ünü, küresel buğday ihracatının ise yüzde 29’unu karşılıyor. Bu iki ülke ise şu anda savaşta. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması dünyada var olan gıda krizini daha da derinleştirdi. Avrupalı liderlerden bile endişe açıklamaları geldi.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM Güvenlik Konseyine brifinginde, Ukrayna ve Rusya’dan buğday ithalatına bel bağlayan ülkelerin sorun yaşayabileceğine dikkati çekti.
Guterres, bu durumun en çok yoksulları vurduğunu ve dünya genelinde “siyasi istikrarsızlık ve huzursuzluk tohumları ektiğini” söyledi.
Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Dünya Gıda Programı (WFP), Ukrayna’daki savaştan ötürü artan gıda fiyatları ve nakit yardım eksikliğinin, Yemen’deki açlığı daha kötüye götürdüğünü açıkladı.
Dünya Gıda Programı Başkanı David Beasley, “Ukrayna’daki mermiler ve bombalar küresel açlık krizini feci boyutlara taşıyabilir. Tedarik zincirleri ve gıda fiyatları önemli ölçüde etkilenecek” dedi.
Sadece WFP’nin artan gıda fiyatları nedeniyle sadece Yemen’deki bütçesinde oluşan açık 1 milyar dolar civarında. WFP ülkede 8 milyon kişiye gıda yardımı yaparken 5 milyon kişi açlık tehlikesi altında yaşıyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle küresel gıda kriziyle karşı karşıya kalacaklarını, buna karşılık Fransızlara gıda yardımı yapacaklarını belirtti.
Gıda ürünlerinde yaşanacak artışlar karşısında alt ve orta gelirli insanlara gıda yardımı yapacaklarını ifade eden Macron, halkı sadece Fransız ürünlerini satın almaya teşvik edeceklerini belirtti.
Öte yandan ekonomik zorluklarla boğuşan Lübnan’da da benzer bir gıda güvenliği sorunu dile getirildi. Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle ülkesindeki gıda güvenliği krizinin, siyasi duruma göre daha önemli ve öncelikli bir konu haline geldiğini belirtti.
Mısır, Tunus, Cezayir gibi ülkeler buğday tedariğindeki eksikliğin acısını şimdiden hissediyor. Kahire yönetimi savaşın etkilerini azaltmak için 7.2 milyar dolarlık kaynak ayırdı. Diğer yandan Avrupa’daki büyük şehirlerden de boş market rafı fotoğrafları geliyor. Belçika’nın en büyük market zinciri Colruyt, cuma günü un ve yağ satışını kısıtlamıştı. Bu markette bir müşteriye en fazla 2 litre sıvı yağ ve 2 kilogram un satışına izin verilmeye başlamıştı.
İspanya, Almanya gibi ülkelerden gelen market görüntüleri rafların boşaldığını gösteriyor.
Salgının tetiklediği gıda korumacılığı, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte artarken, emtia fiyatlarında görülen sert yükselişler ve gıda arzına ilişkin endişeler ülkelerin “sıkı bir şekilde” gıda korumacılığına gitmesine sebep oluyor.
Küresel gıda üretimi ve tedarikinde önemli rol oynayan Rusya ve Ukrayna’da yaşanan savaş dolayısıyla bazı ülkeler, iç piyasalarını korumak için stratejik olarak gördükleri bazı gıda ürünlerinin ihracatını durdurma ya da kısıtlama yoluna gitti.
Ülkelerin, bunu ülke içerisindeki stokları muhafaza etmek ve iç piyasada fiyatları aşağıda tutmak amacıyla geçici olarak uyguladıkları belirtilirken, bu durumun o ürünlerin ithalatını yapan ülkeler için çeşitli zorluklara neden olacağı ifade ediliyor.
Ukrayna ise buğday, mısır, ayçiçeği yağı, gübre ihracatına yasak getirdi. Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal, Ukrayna hükümetinin, gıda rezervi oluşturmayı hedeflediğini belirterek, bunun için ülkenin yıllık tüketimine eşit tahılı geri alacağını bildirdi.
Macaristan da tahıl ihracatı yasağına katılan ülkeler arasında yer aldı.
Dünyanın en büyük palm yağı üreticisi Endonezya ise şirketlere, planladıkları palm yağı ihracatının yüzde 30’luk kısmını yurt içine ayırma zorunluluğu getirdi. Bu oran daha önce yüzde 20’ydi.
