Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan Enflasyon ve Hayat Pahalılığı Mart 2018 Dönem Raporu’nun sonuçlarına göre, “yüzde 0.99” olarak açıklanan aylık enflasyonu en çok hisseden gruplar, “yüzde 3.28” ile emekliler ve “yüzde 3.21” ile toplumun en yoksul yüzde 20’lik dilimi oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, Mart sonu itibarıyla yıllık enflasyon yüzde 10.23 ile iki hanede kalırken, ilk çeyrek enflasyonu yüzde 2.77 ile yüzde 5.0 olan yıllık hedefin yarısını aştı.
BİSAM’dan yapılan açıklamada, “TÜFE’deki artış, en çok yüzde 3.11 ile çalışmayanları etkiledi. Bununla birlikte ücretsiz aile işçilerinin yılbaşından beri hissettiği enflasyon yüzde 3.08 oldu. Mesleğe göre enflasyon ise yılbaşından bu yana nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanları için yüzde 3.33 olarak gerçekleşti” denildi ve şu değerlendirme yapıldı:
“Farklı gelir gruplarına ve statüye sahip olan kesimler, fiyat atışlarını farklı düzeylerde hissediyor. Tüm gelir grupları için tek bir Tüketici Fiyat Endeksi açıklanıyor. Bunun bir sonucu olarak yaşadığımız enflasyon resmi enflasyon ile uyumsuzluk gösteriyor.
“En varsıl yüzde 20’lik dilim için araç alımı ve işletiminin sepetteki ağırlığı yüzde 18.1 iken, en yoksul için bu oran yüzde 7.5.
“Mart ayı enflasyonu en fazla nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanlarını etkiledi. Bu grubun enflasyonu mart ayında yüzde 1.06 oldu.
“En yoksul yüzde 20’lik kesim ile çalışmayanlar enflasyonu yüzde 1.01 olarak hissetti. En zengin yüzde 20’lik kesim için ise mart ayı enflasyonu 0.91 oldu.”
TÜİK Tüketim Harcamaları İstatistikleri ve TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi Harcama Gruplarına Göre Endeks Sonuçları kullanılarak farklı gelir grupları için yapılan enflasyon hesaplamasına göre, enflasyon çeşitli gelir ve tüketim grupları için farklı sonuçlar yaratıyor. Buna göre;
1) Mart 2003-Mart 2018 dönemleri arasında genel TÜFE yüzde 243 artış gösterirken bu oran düzenli ücretlilerde yüzde 272,
2) Yevmiyeli çalışanlar için yüzde 288,
3) Emekli aylığı ile geçinenlerde yüzde 277,
4) Nüfusun en yoksul yüzde 20’lik kesiminde yüzde 282 oldu. En zengin yüzde 20’lik dilim için ise enflasyon yüzde 267 olarak gerçekleşti.
BİSAM açıklamasında “asgari ücret süt ve süt ürünleri karşısında eridi” denildi ve şu verilere yer verildi:
“Son 15 yıllık dönemde (Mart 2003-Mart 2018) gizli yoksullaşmayı en yoğun olarak yaşayanlar, işteki duruma göre yüzde 13.1 ile “Yevmiyeliler”, temel gelir kaynağına göre yüzde 11.6 ile nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar oldu. Enflasyon nedeniyle yaşanan gizli yoksullaşma, en yoksul yüzde 20 için yüzde 11.4 seviyesinde gerçekleşti. Buna karşın en zengin yüzde 20 için gizli yoksullaşma yüzde 6.8 oldu.
“2018 yılı Mart ayı için asgari ücret bir önceki yılın aynı ayına göre özellikle süt ve süt ürünlerinde alım gücünü kaybetti. Alım gücü süt için yüzde 11.6 seviyesinde gerçekleşirken, tulum peynirde yüzde 8.0 oldu.
Aynı zamanda “enflasyon sepetinde her yıl müdahaleye olanak tanıyan yöntemin” sonuçların güvenilirliği açısından “soru işaretlerine neden olduğu” vurgulanan açıklamada, “Dar gelirli için ağırlığı son derece önemli olan kira ve gıdanın, sepetteki ağırlığının sistematik olarak azalması enflasyon verileri üzerinden yaşanan tartışmaları artırmaktadır” denildi ve şu önerilere yer verildi:
1) Ücret artışlarında dar gelirlileri dikkate alınacak ayrı bir endeks oluşturulmalıdır.
2)Toplum tarafından yaygın olarak kullanılmadığı halde, yüksek değer taşıdığı için enflasyonu önemi oranda etkileyen ürünlerin mal sepetindeki ağırlığı gözden geçirilmeli, teknolojik gelişmeye koşut olarak fiyatları sürekli olarak gerileyen ürünler gelir gruplarının tüketim ölçütleri üzerinden ele alınmalıdır.
3) Her türlü sübjektif müdahaleye açık olan yıllık sepet değişiminden vaz geçilmeli. Sepetteki değişiklikler 3’er yıllık dönemler halinde gerçekleştirilmelidir.
4) İstatistik konseyinin kapsamı genişletilerek emek örgütlerinin katılımı ve denetimi sağlanmalıdır.
5) Hükümetin TÜİK’e müdahalesi anlamına gelecek yaklaşımlardan ve söylemlerden uzak durulmalıdır.
6) Enflasyon hesaplamasında araştırma kapsamında belirtilen unsurlardan kaynaklı olarak yaşanan gelir kayıpları giderilmelidir.
BİSAM açıklamasına göre hesaplamalar;
– TÜİK Tüketim Harcamaları İstatistikleri
– TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi Harcama Gruplarına Göre Endeks Sonuçları üzerinden, farklı harcama gruplarının tüketim kalıpları dikkate alınarak, enflasyon kalıpları oluşturuluyor ve bu kalıplar üzerinden farklı gruplara göre enflasyon verileri hesaplanıyor.
Gizli yoksullaşma oranı resmi TÜFE verileri ile farklı gruplar için hesaplanmış enflasyon oranlarındaki fark dikkate alınarak belirleniyor.